गानू आज्जी आणि तिची अंगाई -Marathi Thriller story from the Andharwari Book Part 2

भाग २

पहिल्या भागाची लिंक :-https://marathighoststories.blogspot.com/2019/08/marathi-thriller-story-from-andharwari.html

गानू आज्जी आणि तिची अंगाई -Marathi Thriller story from the Andharwari Book Part 2

गानू आज्जी !
देवघरालगतची त्यांची ती खोली !!
आणि त्यांची ती हिडीस, भेसूर अंगाई !!
एकदा का भूतकाळात गेलं की आठवणींच्या पारंब्या कशा दिशाहीन झुलतात. नको त्या आठवणींत मन रमून जातं आणि सांगायचं असतं ते मात्र राहून जातं.
पण तसं नाहिये.
मनाला ते सारं आठवायचंच नाहिये मुळी.
वयाच्या दहाव्या बाराव्या वर्षी आलेले भयंकर अनुभव ते ! त्यात काय आठवायचं ?

त्या वयातल्या अनुभवांना कितपत पारदर्शी मानावं ? कल्पनेत रमण्याचं, स्वप्नरंजनाचं वय ते. त्या वयातील अनुभवांना व्यवहाराचे निकष लावणार तरी कसे ?
हे आणि असेच इतर प्रश्न स्वत:ला विचारत आजवर मी घडलेल्या घटनेमुळे मनाला त्या काळात बसलेले आणि आजही आठवताना अगदी स्पष्ट जाणवणारे हादरे किंचीत सौम्य करायचा प्रयत्न करीत आलो आहे. घडलं ते कधी घडलंच नाही अशी स्वत:च्याच मनाची समजूत काढत या व्यवहारनिष्ठ जगात विनातक्रार मान खाली मुडपून जगत आलो आहे. पण आता ते शक्य नाही.

असं नको. खरंतर सारं कसं निट, क्रमवार सांगायचं आहे. पण आठवणींचे रस्ते निसरडे असतात. त्यातनं अशा आठवणींचे रस्ते तर फसवेही असतात.
अशा आठवणी मनाला मुळी आठवायच्याच नसतात.

गानू आजींना मी प्रथम पाहिलं ते गानूवाड्यात रहायला आल्यानंतर तीन महिन्यांनी. त्यांच्याविषयी तोपर्यंत मला काहीही ठाऊक नव्हतं. सुनंदननेही त्यांच्याबद्दल मला काहीही सांगितलं नव्हतं. खरंतर लहान वयात एकेमेकांविषयी खूप माहिती मिळवण्याची, एकेमेकांना स्वत:बद्दल खूप महिती सांगण्याची एक अनावर ओढ आपल्यात असते. पण सुनंदन गानूने आपल्या आजीविषयी माझ्याकडे एक चकार शब्दही उच्चरला नव्हता. बहुदा आजीचं अस्तित्व त्याच्या दृष्टीनं खिजगणतीतही नसावं.
किंवा....

दिवाळीच्या सुटीतली ती दुपार होती.
आम्हाला गानूवाडीत रहायला येऊन तीनएक महिने झाले होते. माझी एव्हाना वाडीतल्या सर्व मुलांशी चांगलीच गट्टी जमलेली. दुपारचा तीन सव्वा तीनचा सुमार असेल, आमचा लपंडाव रंगात आलेला. वाडीत त्यावेळी आम्ही समवयीन दहा पंधरा मुले असू. खेळायला, लपायला, हुंदडायला वाडीत मुबलक जागा. दिवसा उजेडीही अंधारलेली बाग, आब्यांचे पार, गुरांचा गोठा, वाड्यालगतची बळद आणि हे सारं लपायला कमी पडलं तर अवाढव्य आणि अजस्त्र असा गानू वाडा.
मला आजही स्पष्ट आठवतं. नाकात बोलणार्या स्मिता प्रधानवर राज्य होतं. जवळपास सर्वच गडी तिने शोधून काढलेले. उरले होते माझ्यासह अजून एखाद दोन. मी शिताफीने लपायच्या जागा बदलत होतो. कधी बुटक्या पेरूच्या झाडावर, कधी बळदीतल्या अंधारात; तर कधी गोठ्यासमोरच्या माचावर. जागा बदलत लपता लपता मी गानूवाड्यात शिरलो.
मागल्या बाजूने.
गानूवाड्याच्या मागल्या बाजूला गानूंचं मोठं स्वयंपाकघर. स्वयंपाकघरातून एक बोळ थेट माजघराला जोडलेला. बोळ अंधारा. जरा जास्तच अंधारा. बोळाच्या डाव्या हाताला छोट्या छोट्या खोल्यांची रांगच. बहुतशा खोल्या बंदच असायच्या. गानुंची शेतीची अवजारं, बैलगाडीचे सुटे सामान व इतर प्रसंगानुरुप लागणार्या वस्तु त्या खोल्यांमधनं गच्च कोंडलेल्या असत. खोल्या मोठ्ठाली कुलुपं लावून बंद केलेल्या. बोळाच्या उजव्या बाजूला धान्याचं लांबलचक कोठार. बोळातनं कायम साठवलेल्या धान्याचा कोंडलेला वास दरवळत असे.
मी धावत स्वयंपाकघरातून थेट बोळातच शिरलो. गानूवाड्यात एवढ्या आतवर मी प्रथमच येत होतो. स्वयंपाकघरात आलेला अर्धवट उजेड विरळ होत होत त्या बोळाच्या मध्यभागी पार संपूनच गेलेला. बोळाच्या मध्ये येताच मी थांबलो. बोळ थेट गानुंच्या माजघरात उघडत होता. माजघराच्या दारात मला फिकट उजेडाची एक अशक्त चौकट दिसत होती. मी मागे वळून पाहिलं, स्वयंपाकघराची चौकटही त्याच आकाराची पण जरा जास्त पांढरट दिसणारी.
‘‘ आली रे आली. स्वयंपाकघराशी आली.’’ कुणीतरी बाहेरून किंचाळलं. मी घाईघाईने माजघराच्या दिशेने पुढे सरकलो.
‘‘ भिमा आऊट. मी तुला पाह्यलंय, उतर माचावरून.’’ बाहेरच्या बाजूने स्मिताचं नाकातल्या आवाजातलं ओरडणं कानावर आलं.

मी जागीच थांबलो. काय करावं, कुठे जावं, नेमकं कुठे लपावं मला काहीही कळत नव्हतं. आता मी माजघराच्या अगदी तोंडाशी आलो होतो. तिथून बाहेर पडून कपडे धुण्याच्या हौदापाशी जाण्याचा माझा विचार होता. मी स्मिता कुठं आहे याचा कानोसा घेत पुढे सरकलो. माजघराच्या दारातून मी बाहेर पडणार तोच,
‘‘ माजघरात शिरलीय रे....’’ कुणीतरी बाहेरून ओरडलं.
माझे पाय जागीच लुळावले.
काय करावं ?

मी मागे वळून स्वयंपाकघराच्या दिशेने पळायच्या विचारत होतो. त्या साठी मी मागे वळलोही;तेवढ्यात माझं लक्ष डाव्या हाताला गेलं. डाव्या हाताला असणार्या खोल्यांपैकी माझ्या अगदी जवळ असणार्या एका खोलीचं दार किंचीत उघडं होतं. ती त्या खोल्यांच्या रांगेतली शेवटची खोली होती. देवघराच्या मागल्या भिंतीलगतची खोली. मी फटीला डोळा लावत आत पाहिलं. आत तोच फिकट पिवळट लालसर उजेड म्लानपणे पसरला होता. त्या उजेडात आतलं धड दिसतही नव्हतं. सारे रंग, सारे आकार त्या लाल पिवळट उजेडात कसे हरवून गेले होते. पण खोली अडगळीची वाटत नव्हती, बर्यापैकी वापरात असल्याप्रमाणे स्वच्छ असावी एवढा अंदाज करता येण्यासारखा होता. मी दरवाजा लोटत आत शिरलो आणि हलक्याच हातांनी दरवाजा लोटून घेतला. खोली फारशी मोठी नव्हती;पण छोटीही नव्हती. अगदी खरं सांगायचं तर खोलीच्या आकाराचा निश्चीत अंदाज मला त्याक्षणी लागत नव्हता. खोली जुन्या कपाटांनी भरलेली होती. जिथे पहावं तिथे कपाटंच दिसत होती. मी त्या कपाटांत काय आहे हे पाहण्याचा प्रयत्न केला;पण निटसं काही दिसतच नव्हतं. खरं सांगायचं तर त्या खोलीत एका ठिकाणी नजरच थांबत नव्हती. कुठल्या एका बिंदुकडे पहायला जावं तर निसरड्या वाटेवरून घसरल्याप्रमाणे दृष्टी पार विचलीत होऊन जात होती. डोळे तर सतत झोपेने पेंगुळावे तसे मिटले जात होते. पापण्या मणाचे ओझे ठेवल्याप्रमाणे गपागप मिटत होत्या.
मी तसाच एका कोपर्यात सरकलो.
पण खोलीला कोपरे तरी होते का ?
आपल्यावर कुणीतरी बारीक लक्ष ठेऊन आहे असा सारखा भास होत होता. मला ती खोली बिलकुल आवडली नाही. या खोलीतून बाहेर पडायला हवं, अगदी ताबडतोब, माझ्या बालमनाने जणू धोक्याचा इशारा दिला होता. मी धडपडत उभा राहिलो. एव्हाना मला चांगलाच घाम फुटला होता. क्षणभर मला दरवाजा नेमका कुठे आहे तेच कळेना. मी प्रयत्नपुर्वक चारही बाजूंना नजर फिरवली.
पुन्हा तेच.
त्या खोलीत नजर नेमक्या अशा ठिकाणी स्थिरावतच नव्हती. जणू त्या खोलीच्या भिंतीही निसरड्या झाल्या होत्या. एवढ्या निसरड्या की त्यावरून नजरही घसरावी. पेंगुळल्या डोळ्यांनी झेकांड्या खात मी कसाबसा दरवाजा शोधून काढला.
उघडला.
बाहेरचा अंधार माझ्या डोळ्यांना प्राणवायूसारखा वाटला. पापण्यांवरचे मणाचे ओझे क्षणार्धात हलके झाले. डोळ्यांवरची पेंग गेली. मन कसं छान, स्वच्छ होऊन गेलं.
मी दार पूर्ण उघडून पाय बाहेरच्या त्या बोळात ठेवणार तोच माजघराच्या बाजूने कुणाची तरी पावलं वाजली.
‘‘ मला ठाऊक आहे अविनाश तू बोळात लपलायस ते. ’’ स्मिताचा नाकातून ओरडण्याचा आवाज आला आणि मला माजघराच्या बाजूने बोळात उघडणार्या चौकटीत तिची आकृती दिसली.

मी पाऊल पुन्हा मागे घेतलं. दरवाजा हलकेच लोटला आणि किलकिल्या फटीतून बाहेरच्या बोळातल्या अंधाराकडे पहात बसलो. कुणीतरी दबक्या पायांनी माजघराकडून चालत येत होतं.
माझं ह्रद्य अधिकाधिक वेगानं धडधडू लागलं. पावलांचा आवाज जवळ जवळ येत होता. मी लपलो होतो त्या खोलीच्या दाराशी येऊन कुणीतरी थांबलं. मी झटक्यात दारातून मागे झालो आणि दारापासून किंचीत लांब होत पाहू लागलो. आता दारापासून लांब असल्यामुळे मला बाहेरचं निट दिसत नव्हतं. तरीही मला स्मिताचा हिरवा फ्रॉक ओळखता आलाच.
‘‘ अविनाश तू या खोलीत आहेस का?’’
स्मिता दारातूनच ओरडली आणि मी उत्तेजीत होऊन मागे सरकलो. ती खोलीत शिरली असती तर मी तिला सापडलोच असतो. माझ्या आणि तिच्यामधलं ते बंद दार सोडलं तर आमच्यात फक्त काही हातांचंच अंतर होतं. मी मागे वळून त्याच खोलीत लपायला कुठे काही जागा आहे का ते पाहू लागलो. भिंतीवरून घसरणार्या माझ्या नजरेला एका कोपर्यातली ती बाज दिसली. मी हलक्या पावलांनी त्या कोपर्यात वळलो आणि बाजेवर हलकेच पहुडलो. माझ्या शरीराला काहीतरी खरखरीत लागलं. हातांनी चाचपून पाहिलं तर ते एक जुनं घोंगडं असावसं वाटत होतं. मी ते घोंगडं डोक्यावरून ओढून घेतलं आणि दाराकडे पाठ करून तसाच त्या बाजेवर निजून राहिलो. बाज दाराच्या डाव्या बाजूला होती त्यामुळे स्मिता जरी आत शिरली असती तरी तिला ती बाज दिसण्याची शक्यता कमीच होती, शिवाय या खोलीतला तो रोगट मिळमळीत आणि निसरडा प्रकाश, एकुणात तिला मी सापडणं कठीणच होतं.

मी धडधडत्या ह्रद्यानं घोंगड्याच्या त्या खरखरीत अंधारात तसाच पडून राहिलो. माझे कान मात्र दाराकडे होते. दारात कुणीतरी होतं. अर्थात स्मिताच. मला तिचं अस्तित्व जाणवत होतं. पण ती आत मात्र येत नव्हती, बहुदा खोलीतल्या त्या लाल पिवळट प्रकाशाची तिला भीती वाटत असावी.
वेळ हळूहळू पुढे सरकत होता.
मी जीव मुठीत घेऊन घोंगडीत चुप्प पडून होतो.
इतक्यात कुईईई असा दार उघडल्याचा आवाज आला. कुणीतरी आत आलं. मी श्वास रोखून धरत डोळे घट्ट मिटत तसाच निजून राहिलो. खोलीत कुणाचा तरी वावर चालू होता. बहुदा स्मिता मला शोधत होती. मी छातीतून आलेली हसण्याची उबळ दाबत निपचीत पडून राहिलो.

घरघर अस आवाज माझ्या कानावर पडत होता. अगदी जवळून. इतक्यात बाजे शेजारी कुणाचीतरी पावलं वाजली. स्मिता मला शोधत बाजेजवळ आली होती. ती घोंगडं वर करून पाहिल का ?
मी तसाच डोळे मिटून घट्ट पडून राहिलो.
बाजेजवळ,अगदी खूप जवळ कुणीतरी होतं.
थांबून राहिलेलं.
घर्घर आवाज.
मी कधी एकदा घोंगडं वर होऊन पकडला जातो याची वाट पहात जीव मुठीत घेऊन पडून राहिलेला.
घरघर आवाज. खूप जवळून. माझ्या जवळ, अगदी खूप जवळ कुणीतरी होतं. आणि मग एका विवक्षीत क्षणी मला वाटून गेलं, माझ्या खूप खूप जवळ कुणीतरी आहे.
ती स्मिता नाही.
नक्कीच नाही.
आणि मग मी घोंगडीतच पडल्या पडल्या डोळे उघडले.

माझं धडधडणारं ह्रद्य जागीच थांबलं. दात जबड्यातल्या जबड्यात कडकडू लागले. हातापायातली शक्ती तर गेलीच होती. शरीरातलं सारं रक्तही थंड पडलं होतं. घोंगडीतल्या त्या काळ्या खरखरीत अंधारातही मला माझ्यापासून अगदी हातभर अंतरावर माझ्याच घोंगडीत माझ्याकडेच तोंड करून झोपलेली ती म्हातारी अगदी स्पष्ट दिसत होती.
तिचं तोंड उघडं होतं,उघड्या तोंडातून श्वास घरघरत होता. ओठांच्या फटीतून लाळ गळत होती. गालफाडं बसलेली.
...आणि तिचे डोळे !
भयंकर !!
केवळ मी वयाने लहान होतो म्हणून माझं ह्रद्य जास्त कार्यक्षम असल्या कारणाने मला ह्रदयविकाराचा झटका आला नसेल का ?

- श्री ऋषिकेश गुप्ते ('अंधारवारी' या त्यांच्या गूढकथासंग्रहातून)

क्रमशः
Next Part
https://marathighoststories.blogspot.com/2019/08/marathi-thriller-story-from-andharwari_66.html