सर्पकुल* भाग ९
© सचिन पाटील ®२०१८
© सचिन पाटील ®२०१८
वृंदाच्या सासऱ्याची मान आवळून धरणाऱ्या त्या विळख्याचा जोर अपूर्व होता. त्या बलदंड म्हाताऱ्याने तो विळखा सोडवण्यासाठी आपले मोठाले विषदंत त्या लिबलिबीत आणि चिवट विळख्यात घातले. पण ते तसूभरही हलले नाही. सर्पकुलातील सर्वाधिक जहाल विषाचा स्वामी असलेला तो वृद्ध चपापला. ही क्षमता, आपला दंश पचवण्याची ताकद फक्त एकातच....
म्हणजे तो...तो आलाय ! पण कशासाठी ?
त्याचे डोके गरगरू लागले. ज्याच्या तावडीत आपण सापडलोय.. तो साक्षात मृत्यू आहे. आजवर कोणीही या विळख्यातून जिवंत परत जाऊ शकले नाही. कित्येक मृत्यू तर आपण स्वतः पाहिलेत. काही बळी आपणच आणून त्याच्यापर्यंत पोहचवले. इतक्या निष्ठेने त्याची चाकरी केली. हे देशमुखांचे कुळ त्याच्यासाठी अर्पण केलंय. आणि आज तोच आपल्या जीवावर उठलाय !
त्याच कोडं सुटत नव्हत आणि तो विळखाही !
प्राणांतिक धडपड केल्यानंतर त्या जीवघेण्या विळख्यातून दोन्ही हात वर घेण्याची उसंत त्याला मिळाली. किंवा तो विळखा घालणाऱ्या विक्राळ जीवालाच ते हवं होतं. त्याच्याकडे वळून बघितलं आणि तो म्हातारा गर्भगळीत झाला.
त्याची शंका खरी ठरली होती. समोर तोच उभा होता. नजरेतून कमालीचे तेज सांडत... विशालकाय फणा पसरला होता.. त्यातून बाहेर पडणारी ती जिव्हा साक्षात मृत्यूचे निमंत्रण भासत होती. मुखाने उघडझाप करताच दोन शुभ्र आणि पहारीसारख्या टोकाचे विषदंत दिसत होते. त्या कराल दातांत विषाचा किती साठा भरलेला असावा याची कल्पनाही करवत नव्हती.
त्याचा आकार महाप्रचंड होता. जमिनीखालच्या त्या महासभागारात जणू त्याचे सूक्ष्म रूप वावरत असावे असे वाटण्याइतपत त्याचा विस्तार होता. भयप्रद मस्तकावरचे ते डोळे आग ओकत होते. एकूणच ती मुद्रा अतिशय विखारी आणि क्रूर झाली होती.
त्या अवसानापुढे म्हाताऱ्याच्या तोंडातून शब्द फुटेना.. स्वतःच्या सर्पमानवाच्या रूपाचा कमालीचा अहंकार आणि लोभ जडलेला तो जीव मृत्यूच्या त्या विराट दर्शनापुढे हतबल झाला होता. स्फुंदतच त्याच्या तोंडातून उदगार बाहेर पडले..
पण का ? कशासाठी ? ...
माझ्या आज्ञेशिवाय हलायचं नाही हे सांगूनही तू अवज्ञेचे धाडस केलस ? हा सरळ विद्रोह आहे. तुझ्या दोन्ही मुलांनीही तेच केलं. पण त्यांचा मान कायम राहावा म्हणून मी त्यांच्या मृत्यूचे उदात्तीकरण केले. पण विद्रोहाची लागण तुलाही झालीच तर ! तो सर्पकुलाचा विशाल नायक म्हणाला.
माझ्या दोन्ही मुलांची खांडोळी केली तिने.. आणि तुम्ही याला विद्रोह म्हणता ! म्हातारा कष्टाने म्हणाला. विळखा आता अधिकाधिक घट्ट होऊ लागला होता.
या वाड्यात राहणारे तुझे पूर्वज आणि माझी गाठ पडली. मी देऊ केलेल्या सिद्दीच्या मोबदल्यात त्यांनी हा अधिवास मला दिला. त्यांची सिद्धी मिळवण्याची हाव वाढत गेली. त्यापोटी मला स्वतःचा वंश अर्पण करण्यासही ते तयार झाले. त्या बळावर मी आजवर स्वतःला आणि सर्पकुलाला तारलंय.. मात्र तुम्ही मानव... शेवटी तुमच्या मर्यादा हेच बळ समजू लागतात आणि फसतात. सर्पकुलात सूड उगवण्याची स्वतःची पद्धत आहे. पण तू सर्व संकेत मोडलेस. आततायीपणा केलास.. तुझी शिक्षा अटळ आहे... तो आवाजही विखारी होऊ लागला होता.
मला कळतंय.. तुला तिच्यापासून काय हवय ते !..म्हणून आजवर तू तिला वाचवत आलास ना.. थू तुझ्या नायकत्वावर ! म्हणून त्या म्हाताऱ्याने थुंकण्याचा प्रयत्न केला. पण तो अयशस्वी ठरला.
कमालीच्या आसुरी ताकदीने आवळलेला तो विळखा म्हाताऱ्याच्या हाडांचा भुगा करून गेला. अर्धवट जीव उरलेल्या त्या देहाला अलगद पुढे सरकवत त्याने दोन्ही विषदंत त्याच्या छातीत रुतवले. विषाचा प्रचंड मोठा साठा त्याच्या शरीरात रिता झाला. काळंनिळं झालेले ते वृद्ध शरीर त्या आदिम विषाचा प्रभाव सहन करू शकले नाही. ते सुकत गेलं आणि पेटलेल्या मेणबत्तीतुन ठिपक्याठिपक्यानी मेण गळावं तसा गळून पडला. देशमुखांच नाव लावणारा अखेरचा ज्येष्ठ नाहीसा झाला होता. तो कुठे गेला याविषयी कोणालाच काही कळणार नव्हतं... इतर देशमुखांप्रमाणेच !
त्या घनघोर संघर्षाची सुतराम कल्पना नसलेली वृंदा तिच्या खोलीत झोपली होती. झोप येणं शक्यच नव्हतं. दोन वारस गमावलेला तो म्हातारा कधीही आत येऊन त्याचा सूड घेण्याची शक्यता होती. झोपेचं सोंग घेऊन ती एका हातात खंजीर घेऊन त्या शिसवी पलंगावर पहुडली होती. तिचे डोळे वारंवार दाराजवळच्या हालचालींचा वेध घेत होते.
काही क्षण गेले. एक धुंद करणारा सुगंध त्या खोलीत पसरला. तो दरवळ अपूर्व होता.
पूर्ण भरात फुललेल्या केवड्याला रतिक्रीडेनंतर दमलेल्या सर्पयुगुलाने विळखा घातल्यानंतर त्या मिश्रणातून जसा उन्मादक सुगंध येईल तसा... ऋषिंचाही तपोभंग करण्याचे सामर्थ्य असलेला...
काही क्षण गेले. एक धुंद करणारा सुगंध त्या खोलीत पसरला. तो दरवळ अपूर्व होता.
पूर्ण भरात फुललेल्या केवड्याला रतिक्रीडेनंतर दमलेल्या सर्पयुगुलाने विळखा घातल्यानंतर त्या मिश्रणातून जसा उन्मादक सुगंध येईल तसा... ऋषिंचाही तपोभंग करण्याचे सामर्थ्य असलेला...
वृंदा त्या सुगंधात वाहवत गेली. त्या भरात दार उघडून कुणी समोर येऊन उभे राहिलेय याचे भानही तिला उरले नाही. छाती आणि अंगप्रत्यंगात तो सुगंध भरून घेत मोहरलेल्या वृंदाने डोळे उघडले तेव्हा तो तिच्याकडेच बघत होता.
ती नजर.. भान हरपणारी... ते अमानवी, अपार्थिव तेज.. त्याच्या अंगाला येणारा तो सुवास ! त्यादिवसाच्या विळ्ख्यासारखाच हवाहवासा वाटणारा !!! पापणीही न मिटवता ती त्याच्याकडे बघतच राहिली.
वृंदा.. मला पदरात घे... त्याचा आवाज कमालीचा आकर्षक होता. अगदी इतर भयंकर अवयवांकडे दुर्लक्ष करण्यास भाग पाडणारा !
ती असमंजसपणे त्याच्याकडे बघत राहिली.. तो मात्र बोलतच राहिला,
वृंदा,, माझ्या रूपाला भुलू नकोस.. मी तोच आहे... या वाड्यातल्या सर्पकुलाचा नायक ! कित्येक बळी घेऊन मी आजवर टिकलोय ! पण आता कंटाळलोय या जगण्याला..विध्वंसाला.. मला मुक्ती दे ! वृंदा, ते फक्त तुझ्याच हाती आहे..
लहान मुलासारखा तो तिच्या कमरेला धरून रडू लागला. त्याची मुक्तीची तहान, तो आक्रोश मनाला भेदून जाणारा होता.
वृंदाच्या काळजाच्या ठीकऱ्या उडाल्या. मातृत्वाचा झरा फुटला. तिने त्याला पोटाशी धरले. कितीतरी वेळ ! दोघांच्या डोळ्यातून अखंड अश्रुधारा वाहत होत्या. भारावलेल्या आवाजातच तिने विचारले..
बोल माझ्या बाळा.. तुझ्या मुक्तीसाठी काय करू ?
तुझ्या हातातला खंजीर घे आणि माझ्या गेल्यावर फिरव ! मी सहजच मुक्त होईल ! तो म्हणाला.
नको..नको.. आधीच खूप पापं झालीत या हाताने.. त्यात एकाची भर नको ! ती आवेगाने म्हणाली.
हे पाप नाही वृंदा.. तुला कोणीही दोष देणार नाही.. उलट सर्पयोनीतून मुक्तता केल्याचं पुण्य तुझ्या गाठीशी असेल !.. तो निर्धाराने बोलला.
काही क्षण ती निश्चल उभी राहिली. तिचा खंजीर घेतलेला हात त्याने गळ्यापाशी आणला.
ती पाहतच राहिली..
संपूर्ण ताकद एकवटून त्याने तो हात स्वतःच्या गळ्यावरून फिरवला. विषाची भलीमोठी धार वृंदाचे अंगांग भिजवून गेली. ती पुतळ्यासारखी स्तब्ध उभी राहिली.
काही वेळाने भानावर आल्याने तिने ते मृत शरीर पाहिले. सर्पकुलाचा तो नायक मरून पडला होता.
तिने सर्व काही स्वच्छ करीत त्याचा श्रद्धेने अंत्यविधी केला.
आता देशमुखांचा तो गूढ वाडा सर्वांसाठी खुला झाला होता.
ती नजर.. भान हरपणारी... ते अमानवी, अपार्थिव तेज.. त्याच्या अंगाला येणारा तो सुवास ! त्यादिवसाच्या विळ्ख्यासारखाच हवाहवासा वाटणारा !!! पापणीही न मिटवता ती त्याच्याकडे बघतच राहिली.
वृंदा.. मला पदरात घे... त्याचा आवाज कमालीचा आकर्षक होता. अगदी इतर भयंकर अवयवांकडे दुर्लक्ष करण्यास भाग पाडणारा !
ती असमंजसपणे त्याच्याकडे बघत राहिली.. तो मात्र बोलतच राहिला,
वृंदा,, माझ्या रूपाला भुलू नकोस.. मी तोच आहे... या वाड्यातल्या सर्पकुलाचा नायक ! कित्येक बळी घेऊन मी आजवर टिकलोय ! पण आता कंटाळलोय या जगण्याला..विध्वंसाला.. मला मुक्ती दे ! वृंदा, ते फक्त तुझ्याच हाती आहे..
लहान मुलासारखा तो तिच्या कमरेला धरून रडू लागला. त्याची मुक्तीची तहान, तो आक्रोश मनाला भेदून जाणारा होता.
वृंदाच्या काळजाच्या ठीकऱ्या उडाल्या. मातृत्वाचा झरा फुटला. तिने त्याला पोटाशी धरले. कितीतरी वेळ ! दोघांच्या डोळ्यातून अखंड अश्रुधारा वाहत होत्या. भारावलेल्या आवाजातच तिने विचारले..
बोल माझ्या बाळा.. तुझ्या मुक्तीसाठी काय करू ?
तुझ्या हातातला खंजीर घे आणि माझ्या गेल्यावर फिरव ! मी सहजच मुक्त होईल ! तो म्हणाला.
नको..नको.. आधीच खूप पापं झालीत या हाताने.. त्यात एकाची भर नको ! ती आवेगाने म्हणाली.
हे पाप नाही वृंदा.. तुला कोणीही दोष देणार नाही.. उलट सर्पयोनीतून मुक्तता केल्याचं पुण्य तुझ्या गाठीशी असेल !.. तो निर्धाराने बोलला.
काही क्षण ती निश्चल उभी राहिली. तिचा खंजीर घेतलेला हात त्याने गळ्यापाशी आणला.
ती पाहतच राहिली..
संपूर्ण ताकद एकवटून त्याने तो हात स्वतःच्या गळ्यावरून फिरवला. विषाची भलीमोठी धार वृंदाचे अंगांग भिजवून गेली. ती पुतळ्यासारखी स्तब्ध उभी राहिली.
काही वेळाने भानावर आल्याने तिने ते मृत शरीर पाहिले. सर्पकुलाचा तो नायक मरून पडला होता.
तिने सर्व काही स्वच्छ करीत त्याचा श्रद्धेने अंत्यविधी केला.
आता देशमुखांचा तो गूढ वाडा सर्वांसाठी खुला झाला होता.
सहा महिने उलटले. वृंदाने एका गोंडस बाळाला जन्म दिला. देशमुखांचा वारस म्हणून संपूर्ण गावात साखर वाटली गेली. बाळ वर्षाचा झाला.
त्या रात्री वृंदा त्याला पाळण्यात टाकून निवांत बसली होती. डोळे मिटून झालेल्या घटना आठवत होती. अचानक पाळणा कुरकुरला. तिने डोळे उघडून पाहिले.
पाळण्यातून उतरलेले बाळ तिच्याकडे दाणदाण पावले टाकत येत होते.
तिच्याजवळ पोहचल्यावर त्याने आपले हिरवेकंच डोळे विस्फारले. त्या निरागस बालकाच्या तोंडावर कमालीची क्रूरता होती.
तुम्ही मानव... लगेचच भावनाशील होतात.. साक्षात मृत्यूला पोटाशी धरतात. पोटाला विळखा घालणारा काय साध्य करतोय हे पाहण्याची तुमच्या बुद्धीची झेप नाहीच ना ?
त्याने तोंड उघडले. तिथे दोन विषदंत फुटले होते. ते अलगद वृंदाच्या ओठात खुपसले होते.
खरेतर तितका प्रयत्न करण्याचीही त्याला गरज नव्हती. त्याला पाहूनच वृंदाचा जीव शरीरातून निघून गेला होता.
तो तसाच तरातरा चालत त्या सभागारात पोहचला. दोन्ही बाहू हवेत पसरून त्याने सर्वाना अभिवादन केले. नवे शरीर धारण करून परतलेल्या त्या नायकाचे त्या सर्पकुलाने स्वागत केले. उत्साही फुत्कारांचे आवाज तिथे कितीतरी वेळ निनादत होते.
(समाप्त)
त्या रात्री वृंदा त्याला पाळण्यात टाकून निवांत बसली होती. डोळे मिटून झालेल्या घटना आठवत होती. अचानक पाळणा कुरकुरला. तिने डोळे उघडून पाहिले.
पाळण्यातून उतरलेले बाळ तिच्याकडे दाणदाण पावले टाकत येत होते.
तिच्याजवळ पोहचल्यावर त्याने आपले हिरवेकंच डोळे विस्फारले. त्या निरागस बालकाच्या तोंडावर कमालीची क्रूरता होती.
तुम्ही मानव... लगेचच भावनाशील होतात.. साक्षात मृत्यूला पोटाशी धरतात. पोटाला विळखा घालणारा काय साध्य करतोय हे पाहण्याची तुमच्या बुद्धीची झेप नाहीच ना ?
त्याने तोंड उघडले. तिथे दोन विषदंत फुटले होते. ते अलगद वृंदाच्या ओठात खुपसले होते.
खरेतर तितका प्रयत्न करण्याचीही त्याला गरज नव्हती. त्याला पाहूनच वृंदाचा जीव शरीरातून निघून गेला होता.
तो तसाच तरातरा चालत त्या सभागारात पोहचला. दोन्ही बाहू हवेत पसरून त्याने सर्वाना अभिवादन केले. नवे शरीर धारण करून परतलेल्या त्या नायकाचे त्या सर्पकुलाने स्वागत केले. उत्साही फुत्कारांचे आवाज तिथे कितीतरी वेळ निनादत होते.
(समाप्त)